پوستر ایرانی

عکس رادولف لنرت

تصویر بالا که چهره نوجوانی با دهانی خندان و نیمه‌باز، عمامه‌ای بر سر و گل یاسمنی بر گوش است، به نام محمد، پوستری است که در ایران بارها چاپ می‌شود و در میان عموم منسوب به نوجوانی محمد پیامبر اسلام است. در میان عموم گفته می‌شود که این پوستر بر اساس نقاشی رسم شده توسط راهبی است که محمد را در نوجوانی در مسیر شام دیده‌است. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد این پوستر بر اساس یک عکس واقعی به نام «محمد» رسم شده‌است که بین سالهای ???? و ???? در تونس گرفته شده و در کارت پستالی با عنوان «محمد» منتشر شده‌است.
 
عکاسی به نام رادولف لنرت (Radolf Franz Lehnret (???? – ????)) اهل جمهوری چک که دانش آموخته موسسه هنرهای گرافیکی وین بود و به جنبش pictorialist (که عکاسی را به عنوان اثر هنری میدانستند) گرایش داشت، این عکس را بین سالهای ???? و ???? در تونس گرفته‌است. او و Ernst Heinrich Landrock (???? – ????) ناشر آلمانی، شرکتی به نام L&L تشکیل داده و در این سالها به تونس رفته و مجموعه‌ای از عکس‌های تونس را تهیه کرده و در اوایل دهه بیست به صورت کارت پستال چاپ کردند. عکس مورد بحث نیز با نام «محمد» یکی از این کارت‌ها بود. این مجموعه عکس شامل مناظر طبیعی، بیابان، تپه‌های شن روان، بازارها و مناطق محلی، پسران و دختران نابالغ جوان بود که سنی بین کودکی و نوجوانی و چهره‌ای بین زن و مرد داشتند. عکس‌ها مطابق تصورات اروپاییان از شرق بود که تصوّری رازآلود و وسوسه‌انگیز از شرق داشتند. این عکسها که با نبوغ خاصی تهیه شده بودند به صورت چاپ نقره‌ای، گراورسازی شده و چهاررنگ چاپ شده‌است. بیشتر کارت پستال‌ها از سال ???? در آلمان چاپ شده و در مصر پخش شده‌اند. عکس «محمد» در ژانویه سال ???? در مقاله‌ای با نام «اینجا و آنجا در شمال آفریقا» در مجله نشنال جیاگرفیک چاپ شد و زیر عکس نوشته شده بود «عربی با یک گل». در دهه بیست، سربازان فرانسوی در شمال آفریقا کارت پستالهای تونسی L&L را بسیار دوست داشتند. در دهه‌های هشتاد و نود میلادی عکس این نوجوان در کتابهای زیادی چاپ شد، ولی اغلب با عنوانی غیر از «محمد».

تصویرهایی که در ایران چاپ می‌شود نیز بدون تردید همین عکس هستند اما نقاشان ایرانی دستکاری‌هایی در عکس انجام داده‌اند از جمله اینکه از فریبندگی چهره نوجوان چیزهایی نگه داشته شده‌است ولی از زیبایی جذاب آن کاسته شده‌است. شانه سمت چپ اندکی با پارچه پوشانده شده‌است و دهان و چشمها اندکی اصلاح شده‌است. به نظر می‌رسد هنرمندان ایرانی سعی کرده‌اند از حالت جذاب عکس کم کنند و به آن زیبایی مقدسی ببخشند.